Το αποτύπωμα της 11ης Σεπτεμβρίου στον σημερινό κόσμο

Περισσότερο από δύο δεκαετίες μετά την κατάρρευση των Δίδυμων Πύργων, η 11η Σεπτεμβρίου συνεχίζει να πλανάται σαν σκιά πάνω από τον πλανήτη.

Οι επιθέσεις δεν άφησαν πίσω τους μόνο χιλιάδες θύματα και ένα ανεξίτηλο συλλογικό τραύμα· άφησαν μια νέα παγκόσμια κανονικότητα, που ακόμη και σήμερα καθορίζει τις ισορροπίες δυνάμεων, τις προτεραιότητες της πολιτικής, την ίδια τη γεύση της εποχής μας.

Από την ανασφάλεια στην αβεβαιότητα

Η «εποχή μετά την 11η Σεπτεμβρίου» γεννήθηκε ως μια εποχή ανασφάλειας, με τα αεροδρόμια σε μόνιμη επιφυλακή, την επιτήρηση να γίνεται καθημερινότητα και την τρομοκρατία να χρησιμοποιείται ως πρόσχημα για στρατιωτικές επιχειρήσεις σε όλον τον κόσμο.

Όμως, είκοσι τέσσερα χρόνια μετά, το κυρίαρχο συναίσθημα δεν είναι απλώς η ανασφάλεια. Είναι η αβεβαιότητα.

Οι πόλεμοι στο Αφγανιστάν και στο Ιράκ, που ξεκίνησαν για να σβήσουν τη φωτιά, έγιναν οι ίδιοι εστίες νέων συγκρούσεων, τροφοδότησαν την άνοδο οργανώσεων όπως το ISIS και έδειξαν ότι η «απάντηση» στη βία μπορεί να γεννήσει περισσότερη βία.

*****

Για να μη χάσετε καμία ανάρτηση της Εποπτείας, γραφτείτε στο εβδομαδιαίο newsletter μας, πατώντας ΕΔΩ

Για ΟΛΑ τα videos της Εποπτείας, γραφτείτε στο κανάλι μας στο youtube, πατώντας ΕΔΩ

*****

Ένας κόσμος που ξαναμοιράζεται

Σήμερα, η πιο χειροπιαστή κληρονομιά της 11ης Σεπτεμβρίου είναι ότι επιτάχυνε την αναδιάταξη του διεθνούς σκηνικού.

Ενώ οι ΗΠΑ παραμένουν υπερδύναμη, το κύρος τους τραυματίστηκε από τους πολέμους χωρίς τέλος και από μια εσωτερική κοινωνία διχασμένη.

Αυτό άνοιξε τον δρόμο σε μια στρατηγική πρωτοβουλία: Κίνα, Ινδία, Ρωσία κι άλλες χώρες που αντιστρατεύονται τις αξίες και τα ιδανικά της Δύσης, επιχειρούν να συνενώσουν τις δυνάμεις τους, παρουσιάζοντας μια αυταρχική εναλλακτική στον δυτικό κόσμο.

Η δημιουργία νέων συμμαχιών, όπως οι BRICS, δεν είναι ξένη προς τη σκιά της 11ης Σεπτεμβρίου. Είναι το αποτέλεσμα της ανάγκης πολλών χωρών να κινηθούν πέρα από την ηγεμονία των ΗΠΑ που τότε φάνταζε αδιαμφισβήτητη.

Η Δύση διχάζεται

Στις Ηνωμένες Πολιτείες, η πολιτική του Ντόναλντ Τραμπ αποκρυσταλλώνει μια νέα πραγματικότητα: η Δύση δεν είναι πλέον ενιαία.

Ο απομονωτισμός, η αμφισβήτηση της διατλαντικής ενότητας, η «πρώτα η Αμερική» λογική, κλονίζουν τα θεμέλια της μεταπολεμικής τάξης.

Και όλα αυτά έρχονται ως αντίστροφη όψη της 11ης Σεπτεμβρίου: τότε η Αμερική απάντησε με ενότητα και παγκόσμια στρατιωτική παρουσία. Σήμερα δείχνει έτοιμη να αποτραβηχτεί από τον ρόλο του παγκόσμιου εγγυητή.

Η Ευρώπη απλώς παρακολουθεί

Μέσα σε αυτό το σκηνικό, η Ευρώπη μοιάζει ανίκανη να βρει δική της φωνή. Παρά τη μνήμη της 11ης Σεπτεμβρίου, παρά τη συνεχή απειλή της τρομοκρατίας στις δικές της πόλεις, παρά τις γεωπολιτικές προκλήσεις από τα ανατολικά και τα νότια, η Ευρωπαϊκή Ένωση παραμένει εγκλωβισμένη στη γραφειοκρατία και στην εξάρτησή της από το ΝΑΤΟ και τις ΗΠΑ.

Στη μεγάλη σκακιέρα που αναδιαμορφώνεται —με την Κίνα να προβάλλει ως οικονομικός γίγαντας, τη Ρωσία να παίζει το παιχνίδι της ισχύος και την Ινδία να διεκδικεί ρόλο υπερδύναμης— η Ευρώπη μοιάζει περισσότερο παρατηρητής παρά παίκτης.

Η «γεύση» του σήμερα

Η γεύση που άφησε η 11η Σεπτεμβρίου δεν είναι πια μόνο αυτή της στάχτης και της σκόνης της Νέας Υόρκης. Είναι η γεύση ενός κόσμου που ανακατεύεται ξανά, με νέες συμμαχίες, νέες διαιρέσεις, και με τη Δύση να πασχίζει να ορίσει τη θέση της.

Η τρομοκρατική επίθεση που στόχευε να πλήξει την καρδιά της αμερικανικής υπεροχής, κατέληξε να ανατρέψει σιωπηλά την ισορροπία ολόκληρου του πλανήτη.

Ίσως, τελικά, αυτό που μας άφησε η 11η Σεπτεμβρίου είναι ένα μόνιμο ερώτημα: Αν ο κόσμος μας μπορεί ποτέ ξανά να έχει σταθερότητα, ή αν θα ζούμε πάντα με τη όξινη γεύση της αβεβαιότητας, που εκείνη η μέρα μας κληροδότησε.-

*****

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΑ

Ο Φρόιντ και οι Έλληνες: Οι κλασικές ρίζες της δυτικής ψυχολογίας

Η δίκη του Σωκράτη: Όταν η σκέψη έγινε έγκλημα

Γιώργος Σεφέρης: Λίγες είναι οι νύχτες με φεγγάρι που μ' αρέσουν

ΗΠΑ- Κίνα: Η σταθερή αλληλεξάρτηση μικροτσίπ- σπάνιων γαιών

Βιρτζίνια Γουλφ: Η Ελλάδα είναι η πιο όμορφη χώρα που έχει απομείνει

Πού θα οδηγήσει η παρακμή της φιλολογίας;

Γιάννης Ρίτσος: Με τρομάζει η ομορφιά σου

Πώς οι Δημοκρατίες πέφτουν εκ των έσω

Πόσο εύκολη είναι η αναγνώριση Παλαιστινιακού Κράτους;

Πώς αλλάζει σελίδα η Ιστορία;