Μικέλης Άβλιχος, ένας επαναστάτης του πνεύματος

Δημοσιεύτηκε στις 27/03/2025 στην κατηγορία Εξ αποστάσεως | δεν υπάρχουν σχόλια

Χριστούγεννα

Στη φάτνη των χτηνών Χριστός γεννάται

χωρίς της Επιστήμης συνδρομή,

η θεία Φύσις κάνει για μαμμή

κι οδράκος σαν αρνί θεός κοιμάται.

Αύριον άντρας σα ληστής κρεμάται,

νέα του κόσμου θέλει οικοδομή,

σταυρό του δίνει ο Νόμος πληρωμή,

πλην άγιο φως στον τάφο του πλανάται.

Διάκοι του Βάαλ, δεν είναι δικός σας

αυτός της φάτνης ο φτωχός Χριστός

που εκήρυξε για νόμο του τη Χάρη.

Εσάς, τιμή σας μόνη το στιχάρι,

πομπές, θεοπομπές το ιδανικό σας,

κι είν' ο θεός σας σαν κι εσάς μιαρός.

*****

Στο χεράκι της

Όταν αφράτο, τρυφερό χεράκι,

παίρνω γλυκά μες στο δικό μου χέρι,

για να σε χαιρετίσω,

γλυκαίνει αυτή η στιγμή πολύ φαρμάκι

και μια κρυφή πνοή ζωής μου φέρει

και πιθυμάω να ζήσω.

Και πάλι, στο δικό σου το χεράκι,

που μ' ελεεί και δίχως ναν το ξέρη,

τολμάω να πεθυμήσω,

με της ψυχής ένα θερμό φιλάκι

όπως μικρό σαν σαϊτεύη αστέρι,

έτσι κι εγώ να σβήσω.

*****

Ποιος ήταν ο Μικέλης Άβλιχος

Στις 18 Μαρτίου 1844, γεννήθηκε ο Τέκτονας Μικέλης Άβλιχος ( 1844 - 1917) ο οποίος ήταν Έλληνας σατιρικός ποιητής.

Ο Μικέλης (Μιχαήλ) Γ. Άβλιχος (1844–1917) αποτελεί μία σημαντική φιγούρα της νεοελληνικής λογοτεχνίας, γνωστός κυρίως ως σατιρικός ποιητής και επαναστάτης του πνεύματος. Η ζωή και το έργο του είναι στενά συνδεδεμένα με τις πολιτικές και κοινωνικές αναταραχές της εποχής του, καθώς και με το πνευματικό κλίμα που επικρατούσε στην Ελλάδα και την Ευρώπη στα τέλη του 19ου αιώνα.

Παιδική και Εφηβική Εποχή
Γένος και οικογενειακό περιβάλλον:
Γεννήθηκε στο Ληξούρι της Κεφαλλονιάς στις 18 Μαρτίου 1844, σε μια εύπορη οικογένεια. Ο πατέρας του, Γεώργιος Άβλιχος του Θεοδώρου (1807–28/10/1897), και η μητέρα του, Ειρήνη Κουρούκλη του Σπυρίδωνος (1820–17/1/1845), του έδωσαν την ευκαιρία να μεγαλώσει σε ένα περιβάλλον που ενθάρρυνε την πνευματική ανάπτυξη. Από μικρός, έδειχνε ενδιαφέρον για το γράμμα και την τέχνη, κάτι που θα καθορίσει και το μετέπειτα έργο του.

Εκπαίδευση:
Σπούδασε στο τοπικό Πετρίτσειο Γυμνάσιο, όπου εισήχθη σε ένα πνευματικό περιβάλλον που συνδύαζε το παραδοσιακό με το προοδευτικό. Η εκπαιδευτική του πορεία τον ώθησε να αναζητήσει περαιτέρω γνώση, οδηγώντας τον πέρα από τα σύνορα της πατρίδας του.

Σπουδές και Διεθνής Επαφή
Μετακίνηση στην Ευρώπη:
Μετά την ολοκλήρωση των αρχικών σπουδών του, ο Άβλιχος μετακόμισε στην Ελβετία όπου παρακολούθησε το Πανεπιστήμιο της Βέρνης. Εκεί, βρέθηκε αντιμέτωπος με τις ιδέες του αναρχισμού και προσωπικά γνώρισε τον Μιχαήλ Μπακούνιν, ο οποίος άσκησε σημαντική επιρροή στο νεαρό μυαλό του. Αυτή η εμπειρία του έδωσε την ώθηση να υιοθετήσει επαναστατικές και αθεϊστικές απόψεις, που θα διαπρέψουν στα ποιήματά του.

Ταξίδια και πολιτιστικές επιρροές:
Κατά τη διάρκεια της παραμονής του στην Ευρώπη, έζησε για αρκετά χρόνια σε πόλεις όπως το Παρίσι, η Ζυρίχη και η Βενετία. Μέσα από αυτές τις μετακινήσεις, εκτεθεί σε ένα ευρύ φάσμα πολιτιστικών και πολιτικών ιδεών, κάτι που επηρέασε βαθιά τόσο το προσωπικό του στίγμα όσο και το λογοτεχνικό του ύφος.

Λογοτεχνική και Πολιτική Δραστηριότητα
Η ποίηση ως όπλο της κριτικής:
Ο Άβλιχος χρησιμοποίησε τη σάτιρα ως μέσο για να σχολιάσει τις κοινωνικές αδικίες της εποχής του. Μέσα από τους οργισμένους στίχους του, σατιρίζε τόσο τον θεομπαίχτη και τον πατριώτη όσο και τους φοροεισπράκτορες, τους θρησκόληπτους, τους δικαστές, τους αστυνομικούς και τους κυβερνήτες. Η σάτιρά του, δουλεμένη και καυστική, αντανακλούσε τη βαθιά δυσαρέσκεια απέναντι στο κοινωνικό καθεστώς που καταπιέζει τον λαό και εμποδίζει την ελευθερία του.

Συνεργασίες και λογοτεχνικοί κύκλοι:
Για ένα σύντομο διάστημα, συνεργάστηκε λογοτεχνικά με σημαντικές προσωπικότητες όπως ο Παναγιώτης Πανά και ο Αριστοτέλης Βαλαωρίτης. Παρά το γεγονός ότι η παραγωγή του ήταν σχετικά φειδωλή –η συνολική του δημοσιευμένη ποίηση, κυρίως σε μορφή σονέτων, δεν ξεπερνά τις 100 σελίδες–, η ποιητική του δύναμη και η προσωπική του γραφή τον καθιστούν έναν διακεκριμένο εκπρόσωπο της Επτανησιακής ποιητικής σχολής.

Δημοσιεύσεις και αναγνωρισιμότητα:
Παρόλο που γενικά απέφυγε τη δημοσιότητα και υπέγραφε τα έργα του με περίπου 30 διαφορετικά ψευδώνυμα, από το 1912 έως το 1913 άρχισε να δίνει ενυπόγραφους στίχους στο περιοδικό «Ζιζάνιο». Μέσα από αυτές τις δημοσιεύσεις, αποκτά μεγαλύτερη αναγνωρισιμότητα, αν και η επιρροή του στο πνευματικό περιβάλλον της εποχής του παραμένει περιορισμένη λόγω του τοπικού κοινωνικού ελέγχου και της συντηρητικής κουλτούρας.

Στιλιστικά Χαρακτηριστικά και Θεματικές
Προσωπικό ύφος και γλώσσα:
Η ποίησή του χαρακτηρίζεται από έναν ιδιαίτερο συνδυασμό προσωπικής οργής και φιλοσοφικής σκέψης. Χρησιμοποιούσε τη δημοτική γλώσσα ως εργαλείο για να απευθυνθεί στον λαό, θεωρώντας την ως μέσο αναγέννησης της εθνικής ταυτότητας και αντίδρασης στον καθαρευουσιασμό που συχνά έπληττε την ελευθερία του λόγου.

Θεματικές γραμμές:
Τα ποιήματά του αντικατοπτρίζουν την έντονη αντίθεση στην κοινωνική αδικία, τον πόλεμο, την πλουτοκρατία και τη θρησκοληψία. Μέσα από τα έργα του, εκφράζει τη βαθιά του αποστροφή για κάθε μορφή καταπίεσης και του εκφράζει την πίστη του στην κοινωνική δύναμη της ποίησης και της σάτιρας ως όπλο αλλαγής.

Τελευταία Χρόνια και Κληρονομιά
Εξαφάνιση και απομόνωση:
Παρά την αρχική του επιρροή σε ορισμένους λογοτεχνικούς κύκλους της Αθήνας, η τοπική κοινωνία, ελεγχόμενη από τα συμφέροντα των πλουσίων και των θρησκευτικών κύκλων, απέφερε τον Άβλιχο στην απομόνωση. Ο ίδιος παρέμεινε πιστός στις αθεϊστικές και αναρχικές του απόψεις μέχρι το τέλος της ζωής του.

Τελευταία του λόγια και θάνατος:
Στις 28 Νοεμβρίου 1917, ο Άβλιχος απεβίωσε στο Ληξούρι, αφήνοντας πίσω του ένα έργο λιγοστό σε όγκο αλλά βαθύ σε νοήματα. Τα τελευταία του λόγια «Μην θρηνείτε, γιατί ο Μικέλης πάει στην ζωή» αποτυπώνουν την ακατάπαυστη θεώρηση της ζωής ως μια συνεχή διαδικασία αναγέννησης, παρά τη σωματική του απώλεια.

Μεταγενέστερη αποτίμηση:
Η μετά το θάνατό του συγκεντρωμένη ποίηση και οι αναλύσεις του Κωστή Παλαμά, καθώς και άλλων λογοτεχνών και μελετητών, τοποθετούν τον Μικέλη Άβλιχο ως έναν τελευταίο εκπρόσωπο της Επτανησιακής παράδοσης και έναν από τους πιο αυθεντικούς σατιρικούς ποιητές της νεοελληνικής εποχής. Παρά το γεγονός ότι το έργο του δεν είχε μεγάλη διάδοση στη διάρκεια της ζωής του, η κληρονομιά του έχει αναβιώσει μέσα από μεταγενέστερες εκδόσεις και έρευνες που αναδεικνύουν την κοινωνική και πολιτική του στροφή.

Ο Μικέλης Γ. Άβλιχος ήταν ποιητής, επαναστάτης και άνθρωπος του λόγου που, μέσα από την έντονη σάτιρα του, καταδίκαζε τα κακώς κείμενα της εποχής του. Η ζωή του, με τις διαπολιτισμικές επιρροές, τις επαναστατικές του επαφές και το προσωπικό του ύφος, αποτελεί μια πολύπλευρη μαρτυρία για το πώς η ποίηση μπορεί να λειτουργήσει ως μέσο κοινωνικού σχολιασμού και αντίστασης. Παρά την περιορισμένη δημοσιευμένη του παραγωγή, ο Άβλιχος παραμένει μια ανεξίτηλη φωνή στην ελληνική λογοτεχνία, μια φωνή που ενσωματώνει τη δύναμη της κριτικής σκέψης και της ανεξαρτησίας απέναντι στις κυρίαρχες κοινωνικές δομές.
Πηγή: Σιδηρόκαστρο