Τα εσώψυχα του Ντίνου Χριστιανόπουλου

Στις 20 Μαρτίου 1931 γεννήθηκε ο Κωνσταντίνος Δημητριάδης (καλλιτεχνικό όνομα Ντίνος Χριστιανόπουλος, Θεσσαλονίκη, 20 Μαρτίου 1931 - Θεσσαλονίκη, 11 Αυγούστου 2020) ο οποίος ήταν ποιητής, διηγηματογράφος, δοκιμιογράφος, μεταφραστής, ερευνητής, λαογράφος, εκδότης και βιβλιοκριτικός.

Ο Δημητριάδης γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη και μεγάλωσε στην πόλη, που αποτέλεσε την πηγή έμπνευσης για μεγάλο μέρος του έργου του. Σπούδασε Φιλολογία στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης και υπηρέτησε για χρόνια στη Δημοτική Βιβλιοθήκη της πόλης, ενώ ήταν επιμελητής εκδόσεων και δημοσίευσε έργα κριτικής και λογοτεχνίας μέσω του περιοδικού Διαγώνιος (1958–1983), το οποίο ο ίδιος ίδρυσε. Η επιρροή του περιοδικού και του εκδοτικού του οίκου ήταν σημαντική για την ανάπτυξη της λογοτεχνικής σκηνής της Θεσσαλονίκης.

Η ποίηση του Δημητριάδη χαρακτηρίζεται από την έντονη προσωπική του γραφή, το λυρικό βάθος και τις κοινωνικές και υπαρξιακές αναζητήσεις. Στην πρώτη του ποιητική συλλογή, Εποχή των ισχνών αγελάδων (1950), φανερώνεται η επιρροή του Καβάφη και του Τ. Σ. Έλιοτ, ενώ στην πορεία του έργου του τα θέματα της μοναξιάς, της εφήμερης ομοφυλοφιλικής σχέσης και της απογοήτευσης κυριαρχούν, με έντονη την αίσθηση της προσωπικής ήττας και της κοινωνικής περιθωριοποίησης. Ορισμένα ποιήματα, όπως τα Ο αλλήθωρος, έχουν και κοινωνικοπολιτική διάσταση, καταγγέλλοντας την υποκρισία και τις αδικίες της εποχής.

Ο Δημητριάδης δεν ήταν μόνο ποιητής, αλλά και έντονα πολιτικοποιημένος άνθρωπος. Η στάση του απέναντι στο κατεστημένο τον έφερε σε αντιπαράθεση με την εξουσία της εποχής, όπως όταν αρνήθηκε το βραβείο που του προσφέρθηκε από τη Χούντα, καθώς και όταν αποδέχθηκε την πρόταση για το Μεγάλο Βραβείο Γραμμάτων το 2011, το οποίο και αρνήθηκε, εκφράζοντας την αντίθεσή του σε κάθε τιμητική διάκριση.

Το έργο του Δημητριάδη αναγνωρίστηκε ευρέως και τιμήθηκε με πλήθος βραβείων. Ωστόσο, ο ίδιος παρέμεινε πιστός στις αρχές του και αρνήθηκε πολλές φορές τις κρατικές ή θεσμικές διακρίσεις, θέλοντας να μείνει πέρα από τα στενά όρια του «υψηλού» κοινωνικού κύκλου. Το 2011, ωστόσο, τιμήθηκε με το Μεγάλο Βραβείο Γραμμάτων για το σύνολο του έργου του, ενώ τον ίδιο χρόνο αναγορεύτηκε και επίτιμος διδάκτορας του Αριστοτελείου Πανεπιστήμιου Θεσσαλονίκης.

Με τη σειρά του, ο Δημητριάδης διέθεσε στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο το σύνολο του προσωπικού του αρχείου, το οποίο περιλαμβάνει βιβλία, χειρόγραφα, φωτογραφίες, και άλλα υλικά, προσφέροντας στους μελλοντικούς ερευνητές πλούσιο υλικό για μελέτες πάνω στο έργο του και στην πολιτιστική ιστορία της Θεσσαλονίκης. Στη συλλογή του περιλαμβάνονται επίσης οι εκδόσεις και το υλικό του περιοδικού Διαγώνιος, που αποτελούν σημαντική πηγή για τη μελέτη της λογοτεχνίας της εποχής.

Το έργο του Δημητριάδη είναι πλούσιο και ποικιλόμορφο. Εκτός από την ποίηση, έγραψε δοκίμια και κριτικές για τα λογοτεχνικά και καλλιτεχνικά δρώμενα της εποχής, αλλά και μεταφράσεις, μεταξύ των οποίων αξιόλογες μεταφράσεις ποιημάτων και έργων από άλλες γλώσσες. Ειδικότερα, οι μεταφράσεις του Άγιου Ευαγγελίου κατά Ματθαίο και η ανθολογία τραγουδιών του Βασίλη Τσιτσάνη ενσωματώνουν το βάθος και τη στιχουργική του ευαισθησία σε νέες, διαφορετικές μορφές τέχνης.

Ο Δημητριάδης άφησε πίσω του μία ανεξίτηλη παρακαταθήκη στον κόσμο των γραμμάτων, επηρεάζοντας για δεκαετίες την ελληνική λογοτεχνία με την τολμηρή και βαθιά ανθρωπιστική του ματιά.

Ο Κωνσταντίνος Δημητριάδης απεβίωσε στις 11 Αυγούστου 2020, σε ηλικία 89 ετών, αφήνοντας ένα τεράστιο κενό στην ελληνική λογοτεχνία. Κηδεύτηκε με τιμές στην πόλη της Θεσσαλονίκης, ενώ το έργο του συνεχίζει να μελετάται και να επηρεάζει νέες γενιές συγγραφέων και αναγνωστών.

Εργογραφία

Ποίηση

Εποχή των ισχνών αγελάδων. Θεσσαλονίκη, Κοχλίας, 1950
Ξένα γόνατα· Ποιήματα 1950-1955. Θεσσαλονίκη, 1957
Ανυπεράσπιστος · Ποιήματα. Θεσσαλονίκη, ανάτυπο από το περ. Διαγώνιος, 1960
Ποιήματα 1949-1960. Θεσσαλονίκη, Διαγώνιος, 1962
Το κορμί και το σαράκι· Ποιήματα. Θεσσαλονίκη, Διαγώνιος, 1964
Ποιήματα 1949-1964. Θεσσαλονίκη, Διαγώνιος, 1964
Προάστια· Ποιήματα. Θεσσαλονίκη, Διαγώνιος, 1969
Το κορμί και το μεράκι· Ποιήματα. Θεσσαλονίκη, Διαγώνιος, 1970 • Ποιήματα 1949-1970. Θεσσαλονίκη, Διαγώνιος, 1974
Μικρά ποιήματα. Θεσσαλονίκη, Διαγώνιος, 1975
Ιστορίες του γλυκού νερού . Θεσσαλονίκη, Διαγώνιος, 1980
Το αιώνιο παράπονο · Ποιήματα και τραγούδια. Θεσσαλονίκη, Διαγώνιος, 1981
Νέα ποιήματα. Θεσσαλονίκη, Διαγώνιος, 1981 (και σε δεύτερη έκδοση με τίτλο Νεκρή πιάτσα· Πεζά Ποιήματα. Θεσσαλονίκη, Διαγώνιος, 1984)
Δώδεκα τραγούδια εικονογραφημένα με ξυλογραφίες του Νίκου Νικολαΐδη. Θεσσαλονίκη, Διαγώνιος, 1984
Ποιήματα. Θεσσαλονίκη, Διαγώνιος, 1985 (δεύτερη έκδοση 1992, τρίτη έκδοση 1998)
Νεκρή πιάτσα· Νεώτερα ποιήματα (1990-1996). Παιανία, Μπιλιέτο, 1997
Το κορμί και το σαράκι· Νεώτερα ποιήματα (1990-1996). Παιανία, Μπιλιέτο, 1997
Η πιο βαθιά πληγή. Θεσσαλονίκη, Διαγώνιος, 1998
Ποιήματα. Θεσσαλονίκη, Ιανός, 2004
Πεζά ποιήματα. Θεσσαλονική, Ιανός, 2004
Μικρά ποιήματα. Θεσσαλονίκη, Ιανός, 2004
Παράξενο, πού βρίσκει το κουράγιο κι ανθίζει. Λευκωσία, Αιγαίον, 2011 ..
Μελέτες - Παρουσιάσεις - Δοκίμια (επιλογή)
Κάρολος Τσίζεκ· Μια παρουσίαση από τον Ντίνο Χριστιανόπουλο και τον Ηλία Πετρόπουλο. Θεσσαλονίκη, ανάτυπο από το περ. Διαγώνιος, 1959
Ιστορική και αισθητική διαμόρφωση του ρεμπέτικου τραγουδιού. Θεσσαλονίκη, ανάτυπο από το περ. Διαγώνιος, 1961
Έκθεσις βιβλίων περί Θεσσαλονίκης. Θεσσαλονίκη, Έκδοση Επιτροπής Πνευματικών Εκδηλώσεων εορτασμού πεντηκοστής επετείου από της απελευθερώσεως της Θεσσαλονίκης, 1962
Δοκίμια σειρά πρώτη. Θεσσαλονίκη, Διαγώνιος, 1965
Στρατής Δούκας· Μελέτη. Θεσσαλονίκη, ανάτυπο από το περ. Διαγώνιος, 1969
Τα γλυπτά της νεώτερης Θεσσαλονίκης (έρευνα με τη συνεργασία του Ι. Βλαχόπουλου και φωτογραφίες του Δημήτρη Τσίτου). Θεσσαλονίκη, ανάτυπο από το περ. Διαγώνιος, 1969
Ο ζωγράφος Γιώργος Παραλής (εισαγωγή - επιλογή έργων). Θεσσαλονίκη, Διαγώνιος, 1971
Ο ζωγράφος Στέλιος Μαυρομάτης (εισαγωγή - επιλογή έργων). Θεσσαλονίκη, Διαγώνιος, 1971
Στιχάκια του στρατού (σημείωμα - ανθολόγηση). Θεσσαλονίκη, ανάτυπο από το περ, Διαγώνιος, 1973
Τα πρώτα λογοτεχνικά περιοδικά της Θεσσαλονίκης (1921-1924). Θεσσαλονίκη, ανάτυπο από το περ. Διαγώνιος, 1975
Ο ζωγράφος Κάρολος Τσίζεκ (εισαγωγή - ). Θεσσαλονίκη, Διαγώνιος, 1976
Ν. Μουτσόπουλος, Αναμνήσεις [Σχέδια] (πρόλογος - επιλογή). Θεσσαλονίκη, Διαγώνιος, 1976
Βασίλειος Λαούρδας, Φιλολογικά δοκίμια (εισαγωγή - επιλογή κειμένων). Θεσσαλονίκη, Διαγώνιος, 1977
Αποθήκη Α’· Βιβλιοκρισίες. Θεσσαλονίκη, Διαγώνιος, 1978
Οι μεταφράσεις του ‘Ύμνου εις την ερίαν’ του Σολωμού · Βιβλιογραφία - Πληροφορίες Σχόλια. Θεσσαλονίκη, ανάτυπο από τον τόμο Αφιέρωμα στον καθηγητή Λίνο Πολίτη, 1978
Μελχιόρ Φρόμμελ· 34 σχέδια (πρόλογος - επιλογή). Θεσσαλονίκη, Διαγώνιος, 1979
Λογοτεχνικά βιβλία και περιοδικά που τυπώθηκαν στη Θεσσαλονίκη (1850-1950)· Πρώτη καταγραφή. Θεσσαλονίκη, ανάτυπο από το περ. Διαγώνιος, 1980
Ελληνικές εκδόσεις στη Θεσσαλονίκη επί Τουρκοκρατίας (1850-1912)· Πρώτη καταγραφή. Θεσσαλονίκη, ανάτυπο από το περ. Διαγώνιος, 1986
Ζωγράφοι της Διαγωνίου (εισαγωγή - επιλογή). Θεσσαλονίκη, Διαγώνιος, 1983
Ο Αμπεντίν πασάς και ένα ελληνικό ποίημά του. Θεσσαλονίκη, ανάτυπο από τον πρώτο τόμο της επετηρίδας του κέντρου ιστορίας Θεσσαλονίκης Η Θεσσαλονίκη, 1985
Διαγώνιος: Τριάντα χρόνια προσφοράς. Έκθεση τευχών και εκδόσεων του περιοδικού Διαγώνιος (1957-1986). Θεσσαλονίκη, Βαφοπούλειο Πνευματικό Κέντρο, 1986
Εναντίον· Τρία κείμενα του Γιάννη Σκαρίμπα και του Ντίνου Χριστιανόπουλου. Αθήνα, Άγρα, 1986
Χρειάζεται πολλή δουλειά ακόμη· Προτάσεις για τη μελέτη των καλών τεχνών στη Θεσσαλονίκη. Αθήνα, ανάτυπο από τον τόμο 1ο Συμπόσιο για την τέχνη του Τελλογλείου Ιδρύματος, 1986
Η ποίηση στη Θεσσαλονίκη από το 1913 ως το 1940 (μελέτη - ανθολογία - βιβλιογραφία). Θεσσαλονίκη, ανάτυπο από τον τόμο Η Θεσσαλονίκη μετά το 1912 του κέντρου Ιστορίας Θεσσαλονίκης, 1986
Εκατό χρόνια λογοτεχνικού περιοδικού στη Θεσσαλονίκη (1889-1989). Έκθεση λογοτεχνικών περιοδικών Θεσσαλονίκης. Θεσσαλονίκη, Δημοτική Βιβλιοθήκη Θεσσαλονίκης, 1986
Φαίδων ο Πολίτης. Ποιήματα (εισαγωγή - επιλογή). Θεσσαλονίκη, Διαγώνιος, 1988
Συμπληρώνοντας κενά: Σολωμός - Καβάφης - Καββαδίας - Δούκας - Λαούρδας · Φιλολογικές μελέτες. Αθήνα, Ρόπτρον, 1988
Με τέχνη και με πάθος· Δοκίμια. Θεσσαλονίκη, Διαγώνιος, 1989
Τα αλαμπουρνέζικα ή η γλώσσα των σημερινών κουλτουριάρηδων. Μια συζήτηση με τον Περικλή Σφυρίδη. Θεσσαλονίκη, Τα τραμάκια, 1990
Οι προγραμματισμένοι στο χαμό. Ποιήματα Θεσσαλονικέων ποιητών για την καταστροφή των Εβραίων της Θεσσαλονίκης. Επιλογή. Θεσσαλονίκη, Διαγώνιος, 1990
Εισαγωγή στα ρεμπέτικα. Θεσσαλονίκη, 1991
Το επ' εμοί· Δοκίμια. Αθήνα, Μπιλιέτο, 1993
Εναντίον· Δοκίμια. Θεσσαλονίκη, Διαγώνιος, 1993
Καλλιτεχνικά Θεσσαλονίκης· Μελέτες και Σημειώματα, Θεσσαλονίκη, Ιανός, 2002
Εναντίον· Δοκίμια. Θεσσαλονίκη, Ιανός, 2012

Πεζογραφία
• Πίσω απ' την Αγιά Σοφιά, Θεσσαλονίκη, Ιανός, 1997

• Η κάτω βόλτα· Διηγήματα. Θεσσαλονίκη, Διαγώνιος, 1963 (εμπλουτισμένη έκδοση: Θεσσαλονίκη, Ιανός, 2004)

• Οι ρεμπέτες του ντουνιά· Μικρά πεζά. Θεσσαλονίκη, Διαγώνιος, 1986 (εμπλουτισμένη έκδοση: Θεσσαλονίκη, Ιανός, 2004)

• Θεσσαλονίκην οὖ μ'ἐθέσπισεν (αυτοβιογραφικά κείμενα) Θεσσαλονίκη, Ιανός, 1999 (β' έκδ. 2008)

Μεταφράσεις - Διασκευές (επιλογή)

• Εντευκτήριο· Μεταφράσεις ποιημάτων. Θεσσαλονίκη, Διαγώνιος, 1966

• Τρία παραμύθια· Σπουδές λαϊκού λόγου (διασκευές). Θεσσαλονίκη, Διαγώνιος, 1989

• Το Άγιο Ευαγγέλιο κατά τον Ματθαίο. Αθήνα, Το Ροδακιό, 1997

• Εντευκτήριο Ι· Μεταφράσεις ποιημάτων. Θεσσαλονίκη, Ιανός, 2007

• Εντευκτήριο ΙI· Μεταφράσεις ποιημάτων. Θεσσαλονίκη, Ιανός, 2007

• Το Άγιο και Ιερό Ευαγγέλιο κατά τον Ματθαίο· Μεταφράσεις, Θεσσαλονίκη, Ιανός, 2012

Ανθολόγια - Μουσική
• Ανθολόγια Τραγουδιών του Βασίλη Τσιτσάνη, Θεσσαλονίκη, Ιανός, 2009

• Τα τραγούδια του Ντίνου Χριστιανόπουλου. Το αιώνιο παράπονο & Με τέχνη και με πάθος, Θεσσαλονίκη, Ιανός, 2012

Συνεντεύξεις
Τα εσώψυχα του Ντίνου Χριστιανόπουλου. Μια εκ βαθέων δεκαετής συνομιλία, της Σωτηρίας Σταυρακοπούλου, Ιανός, (2019)
18 συνεντεύξεις – Σαν μονόπρακτα του Αντώνη Μποσκοΐτη, Μετρονόμος (2018). Η συγκεκριμένη συνέντευξη του 2013 έγινε θεατρικό έργο ονόματι «Ντίνος Χριστιανόπουλος – Το Ταγκαλάκι».

Προσωπικό αρχείο
Η συλλογή Ντίνου Χριστιανόπουλου παραχωρήθηκε τον Οκτώβριο του 2016 στο ΑΠΘ μαζί με τη συλλογή Γιάννη Μέγα στη Βιβλιοθήκη και Κέντρο Πληροφόρησης του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, καταδεικνύοντας με τον τρόπο αυτό την εμπιστοσύνη τους στο Πανεπιστήμιο από το οποίο αποφοίτησαν.

Η δωρεά περιλαμβάνει το αρχείο του Ντίνου Χριστιανόπουλου το οποίο περιέχει βιβλία, ολόκληρη σειρά από αδημοσίευτα ποιήματα και λογοτεχνικά κείμενα, χειρόγραφα έργων, το αρχείο του περιοδικού "Διαγώνιος", 52 ετήσια ημερολόγια (1953-2006), την αλληλογραφία του, τεράστιο φωτογραφικό υλικό, πίνακες, αρχείο με τις συνεντεύξεις που έδωσε ο ίδιος ο λογοτέχνης σε ραδιόφωνα και τηλεοράσεις και ένα πολύ σημαντικό αρχείο συναυλιών και ηχογραφήσεων του κυρίως σε σχέση με τον Τσιτσάνη.- 

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ

Μια κοινωνία που εκδικείται δεν γίνεται πιο δίκαιη, γίνεται πιο πρωτόγονη

Η μεγάλη συμβολή του Θαλή του Μιλήσιου στα μαθηματικά και τον Πολιτισμό

Ο Τόμας Στερνς Έλιοτ γράφει για την ενότητα του Ευρωπαϊκού Πολιτισμού

Άντον Τσέχωφ, «Ένας αριθμός»

Η «Αξία της Ζωής» της Τζέιν Άντερσον, μια παράσταση που δεν πρέπει να χάσετε

Πολ Ελυάρ, η άσβεστη φλόγα της ελπίδας

Η μέθοδος Μπροντέλ: Διαβάζοντας αλλιώς την Ιστορία

Το Bolero του Ραβέλ έγινε 96 ετών- Δείτε τη μαγευτική Πλισέτσκαγια να το χορεύει (video)

Ο Ιωάννης Συκουτρής γράφει για το νόημα της ζωής

Ο Τάκης Παπατσώνης μπροστά σε ένα άσπρο, ελληνικό ερημοκκλήσι