Μπορεί να υπάρξει πολιτική ελευθερία, χωρίς οικονομική ελευθερία;

Ο καθηγητής Παναγιώτης Ευαγγελόπουλος γράφει για τον Phillip Magness (φωτο), στη μνήμη του Yoram Barzel

Για την τρέχουσα φλογώδη συζήτηση που διεξάγεται στις ΗΠΑ και η προέκταση της στην ερμηνεία της Αρχαίας Ελληνικής Δημοκρατίας αλλά και της Εθνικής μας Παλιγγενεσίας.

Με ένα ρέκβιεμ επιλόγου για τον Yoram Barzel που μας έδωσε την πιο σημαντική αμιγή οικονομική ανάλυση για την δουλεία.

Το άρθρο αφιερώνεται στην μνήμη του μεγάλου αυτού δασκάλου των θεσμικών οικονομικών, Yoram Barzel που έφυγε από κοντά μας τον Δεκέμβριο του 2022.

Υποστηρίζω ότι η διαμάχη του Phillip W. Magness εναντίον της Nikole Hannah-Jones, δικαιώνει τον δρόμο που άνοιξε η Αμερικάνικη Δημοκρατία στον Φιλελευθερισμό ενώ η συμβολή του Yoram Barzel αναδεικνύει ότι η Ελεύθερη Αγορά προαγάγει την Πολιτική Ελευθερία και είναι προαπαιτούμενο της.

Με λίγα λόγια.

Δεν μπορεί να υπάρξει Πολιτική Ελευθερία χωρίς Οικονομική Ελευθερία.

Αυτό προς γνώση και συμμόρφωση αυτών που ασκούν πολιτική και παντοιοτρόπως περιορίζουν την Οικονομική Ελευθερία και την Ελεύθερη Αγορά.

Ακολουθεί το άρθρο του κ. Ευαγγελόπουλου

Το νέο βιβλίο του Phillip Magness ασκεί μια λόγια, ακριβή επιστημονικά και ισχυρή κριτική στο Σχέδιο, 1619 Project, όπως παρουσιάστηκε το 2019 από την Nikole Hannah-Jones στο ομώνυμο βιβλίο της.

Είναι αλήθεια ότι η Nikole Hannah-Jones τάραξε τα νερά. Πώς να υπολογίσει ξανά κανείς την Αμερικάνικη Επανάσταση των Αμερικάνων Πατριωτών εναντίον των Άγγλων, όταν οι Πατέρες της Αμερικάνικης Επανάστασης ήταν ιδιοκτήτες δούλων και αν όχι υπερασπιστές της δουλείας, στην πράξη την ανέχονταν και την αξιοποιούσαν χωρίς κανένα ηθικό δισταγμό. Άρα μας λέει το Σχέδιο 1619 ότι, εν πολλοίς, η Αμερικάνικη Επανάσταση δεν ήταν τίποτα άλλο παρά μια αδυσώπητη μάχη των μεγάλων γαιοκτημόνων της Βορείου Αμερικής για να διατηρήσουν τον θεσμό της δουλείας και ουχί μιας επανάστασης εναντίον του μακρόθεν καταπιεστή τους, Αγγλικού Στέμματος και της βαρύτατης φορολογίας αλλά και όλων των άλλων αυθαιρεσιών που τους επέβαλλε ο Αγγλικός Στρατός και η Αγγλική Διοίκηση των περιοχών τους.

Με το Σχέδιο 1619 αμφισβητείται όλη η σημασία, όχι μόνον της Αμερικάνικης Επανάστασης, αλλά και η συνέχεια της ίδρυσης, της θεμελίωσης και επέκτασης της Αμερικάνικης Αντιπροσωπευτικής Δημοκρατίας. Ακόμη και ο Αβραάμ Λίνκολν, που η πολιτική του εμφάνιση σημαδεύτηκε με την ίδρυση του Ρεπουμπλικανικού Κόμματος, του Grand Old Party, αυτός ο ζηλωτής της ελευθερίας και της χειραφέτησης των μαύρων δούλων, αυτός ο θερμός υπερασπιστής της κατάργησης της δουλείας που πλήρωσε με τη ζωή του δολοφονημένος, εξηγείται από το Σχέδιο 1619, ότι ο προσανατολισμός του Λίνκολν πήγαζε από την πεποίθηση του ότι ήθελε να αλλάξει τις δομές της Αμερικάνικης οικονομίας από το αναχρονιστικό και βάρβαρο σύστημα των φυτειών που στηριζόταν στους σκλάβους μαύρους και να εισαγάγει τηνΑμερική στην Δεύτερη Βιομηχανική Επανάσταση υπέρ των καπιταλιστών που ήθελαν να αντικαταστήσουν την δουλεία με την έμμισθη εργασία.

Είναι βέβαιον και απολύτως αληθές ότι η δουλεία στην Αμερική δεν ξεκίνησε το 1619 αλλά πολύ νωρίτερα, όμως όλη αυτή η συζήτηση για την ιστορία της Αμερικής και την έντονη διαμάχη που έχει ξεσπάσει, δείχνει με τον πιο εμφατικό τρόπο πόσο ανοικτή για διερεύνηση είναι η Ιστορία και πόσο πολύ απηχεί δοξασίες και ιδεολογίες σε ένα ιδιότυπο και αινιγματικό σύμπλεγμα με πραγματικά δρώμενα και πραγματικούς πρωταγωνιστές και ακόλουθους, που όλο αυτό επιβεβαιώνεται και στις δικές μας διαμάχες, τι είδους Δημοκρατία ήταν στην Αρχαία Αθήνα, με τον τόσο εδραιωμένο και εξαπλωμένο θεσμό της δουλείας αλλά ακόμη και για την δική μας Ελληνική επανάσταση, αν η αιτία της ήταν η απελευθέρωση του Ελληνικού Γένους από τους Τούρκους και του ρόλου της θρησκείας και της εθνικής ταυτότητας σε αυτήν, σε αντιδιαστολή με άλλες ερμηνείες ότι ήταν πόλεμος των προεστών και των κοτζαμπάσηδων εναντίον των Τούρκων για να άρχουν άνευ αυτών ως επικυρίαρχων  ή εξέγερση των Ελλήνων με τελικό σκοπό τον αφανισμό ακόμη και αυτών των Ελλήνων προεστών και κοτζαμπάσηδων ή τουλάχιστον κατάργηση των προνομίων τους και των εξουσιών τους.

Στον επίλογο αυτού του σημειώματος θα ήθελα να εξάρω το έργο του Yoram Barzel, ενός πολύ μεγάλου θεσμικού οικονομολόγου που έφυγε από κοντά μας τον Δεκέμβριο του 2022 και ανάμεσα στο πολύτιμο και πολυσχιδές έργο του, μας έδωσε το άρθρο του, AnEconomicAnalysisofSlavery, στο κορυφαίο περιοδικό, Journal of Law and Economics, όπου εξηγεί ότι ο σημαντικότερος λόγος της κατάργησης της δουλείας ήταν ότι κατέστη ακριβότερη της έμμισθης εργασίας, λόγω του απαγορευτικά υψηλού κόστους της, σε διατροφή, συντήρηση, στέγη, περίθαλψη, επιτήρηση, έλεγχο και αστυνόμευση. Αυτά τα στοιχεία κόστους που εμείς οι οικονομολόγοι αποκαλούμε συναλλακτικό κόστος, το οποίο καθορίζει τελικά την μορφή και την οργάνωση της εργασίας διαχρονικά και σε όλους τους τόπους της γης. Υπό αυτήν την έννοια και προσέγγιση, η έμμισθη εργασία ήταν απελευθερωτική ταυτόχρονα και οικονομικά και πολιτικά.

* Ο Πάνος Ευαγγελόπουλος είναι Αναπληρωτής Καθηγητής στο Τμήμα Διοικητικής Επιστήμης και Τεχνολογίας, Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου

capital.gr 

panevans@uop.gr